Canh-đê. Chaldée.

        

      I. Xứ Canh-đê.-- Nguyên là tên một xứ trong Châu Á, ở trên bờ vịnh Ba-tư. Chính Canh-đê vốn ở phía đông nam xứ Ba-by-lôn, và Kinh Thánh dùng để chỉ về miền trung châu lớn rộng của hai con sông Ơ-phơ-rát và Hi-đê-ke (Tigre). Trung châu nầy chạy theo bờ hai con sông ấy, dài độ 650 cây số, rộng độ 160 cây. Xưa, nơi nầy chẳng những tiện lợi, song cũng thêm nhiều phép dẫn thủy nhập điền, đến nỗi những thứ ngũ cốc mọc rất nhiều và xanh tốt lạ thường. Người ta nói rằng trong khắp thế gian chỉ có đồng bằng xứ Canh-đê có lúa mì tự nhiên mọc lên không cần phải gieo trồng. Nhà sử học Hérodote viết rằng: Một hạt gieo xuống đất mọc lên, và kết gấp hai trăm, có khi ba trăm hạt. Người ta cũng thường kêu Ba-by-lôn là Canh-đê (Sáng thế ký 11:28,31; II Các Vua 24:2; 25:4-26; Giê-rê-mi 50:9-10; 51:24; Ða-ni-ên 4:7; Nê-hê-mi 9:7; II Sử ký 36:17; Ê-sai 13:19). Khi Ba-by-lôn suy yếu, người Canh-đê lấn vào nội địa, nên Ba-by-lôn và Canh-đê mới trùng tên gọi. Về sau nước đó bị người Mê-đi chiếm được (Ða-ni-ên 5:30,31). Ngày nay xứ Canh-đê hoang vu, ít có dân ở; vậy là ứng nghiệm lời tiên tri trong Giê-rê-mi 50:38,39; 51:42; Ê-sai 14:22,23).
       II. Thành Canh-đê.-- Trong Kinh Thánh, những thành của Canh-đê (Ba-by-lôn). Như Ba-bên, Ê-rết (ngày nay là Warka). A-cát, Ca-ne (Niffer) (Sáng thế ký 10:10), U-rơ (Mugheir), v.v., rất có danh tiếng, lại có nhiều di tích khác mà hiện nay chưa biết xưa là thành nào.
       III. Dân Canh-đê.-- Hình như về đời thái cổ, dân Canh-đê chỉ là một trong các chi phái của Cúc. Chi tộc nầy sanh cơ lập nghiệp nơi trung châu rộng lớn của hai con sông Ơ-phơ-rát và Tigre. Kinh đô của họ ở về phía nam. Nhưng, sau người Canh-đê đông đúc, lần lần thắng những chi phái khác. Vậy, khi Y-sơ-ra-ên bị đày ở đấy, thì tên Canh-đê đã chỉ về cả dân sự nước Ba-by-lôn. Dầu dường như ở cả hai nước A-sy-ri về sau nước Ba-by-lôn, dân sự hay dùng một thứ tiếng thuộc về tiếng Sem (langue Sémitique) song về tôn giáo và khoa học, người ta hay dùng tiếng nói riêng của người Canh-đê mà sách Ða-ni-ên 1:4 có nói. Dầu người xứ Canh-đê hung bạo thiện chiến (Ha-ba-cúc 1:6-11), nhưng họ là hạng người có học rộng: vừa làm thầy tế lễ vừa làm bác sĩ, và nhà thiên văn. Sau người Canh-đê suy yếu, trở nên thuật sĩ, đồng bóng.

Hội Thánh KiềnBái's blog© 2013. Được tạo và lưu trữ bởi Bùi Qúy Đôn. Tài liệu có thể được sưu tầm từ nhiều nguồn khác nhau.