Năm sách Môi-se nói về hai chữ "chuộc tội" vốn không phải riêng chỉ một mặt, song gồm trong tôn chỉ nầy: cốt để dẹp cơn giận của Chúa. Như Xuất Ê-díp-tô ký 30:14-16 thì lấy bạc chuộc tội. Còn Xuất Ê-díp-tô ký 32:30 thì lấy cầu nguyện chuộc tội. Dân số ký 25:10-13 thì lấy kỵ tà chuộc tội. Nhưng trong Cựu Ước và Tân Ước giảng luận về phép chuộc tội, trừ ba điều kể trên ra, còn chú trọng về một sự đổ huyết chuộc tội nữa. Nay thử chia làm ba đoạn mà:
I. Luận về ý đổ huyết chuộc tội trong Cựu Ước.--
Cựu Ước nói người đời trái nghịch luật pháp, lìa bỏ Ðức Chúa Trời, tội họ rất nặng! Chúa là Ðấng thánh sạch công bình, không thể tha thứ cách nhưng không, nên cần phải đặt ra một phương pháp để họ chuộc tội. Cái lệ dâng của lễ chính là vì sự tha tội mà lập ra. Người ta muốn gần gũi Chúa vẫn không có cách gì khác hơn là dâng của lễ, song dâng của lễ cốt lấy đổ huyết làm trọng, vì trong huyết có mạng sống (Lê-vi ký 17:11). Xét trong kinh điển có bốn của lễ lớn: tức là của lễ thiêu, của lễ chuộc tội, của lễ chuộc lỗi và của lễ thù ân. Con sinh phải là con không tì vít. Khi dâng, phải làm lễ nhận tay trên đầu con sinh. Lúc giết thịt con sinh, phải làm lễ rảy huyết. Của lễ chuộc tội, phải đem huyết đổ vào nơi chí thánh (Lê-vi ký 16:15). Dâng của lễ như vậy là có ý rằng con sinh thế cho người đã được nhậm và đã chuộc tội thay người (Lê-vi ký 1:4). Vì huyết đó có thể che được tội. Vả, theo luật pháp, huyết đó có thể làm sạch vết dơ dáy mà người ta đã rảy phải. Tại sao dâng của lễ lại cứ dùng huyết đó? Ấy vì con sinh thay người tội mà chịu chết, thì cơn giận của Chúa giáng trên mình con sinh, chớ không đổ trên thân người tội nữa. Song trong sách các tiên tri giảng luận về đạo chuộc tội, có nhiều lời nói Chúa không đẹp lòng về người dâng của lễ (Ê-sai 1:11; I Sa-mu-ên 15:22; Thi Thiên 50:8, 9, 10; Giê-rê-mi 7:22). Nhưng đến khi đạo Do-thái phục hưng, ắt có người ở Giê-ru-sa-lem vui lòng dâng của lễ đẹp lòng cho Chúa (Ê-sai 56:7; 60:7; 66:23; Giê-rê-mi 17:24-27; 33:18). Dầu vậy, các tiên tri cũng không cho sự dâng của lễ để chuộc tội là đạo cốt yếu đâu. Các tiên tri luận về nghĩa chuộc tội, chỉ ở Ê-sai 53 là có ý người công bình chịu chết thay tội nhơn. Ngoài ra như Xa-cha-ri 3:9; 12:10; 13:1, 7; Ða-ni-ên 9:24-26 cũng giống ý đó. Tóm lại, Cựu Ước nói người thì có tội, Chúa thì có sự công bình; người vì đổ huyết được tha, kẻ công bình thay tội nhơn chịu khổ đều làm hình bóng về Ðấng Mê-si (Christ) sẽ đến. Nên Ma-la-chi 3:1 có nói: "Chúa mà các ngươi tìm kiếm thình lình vào trong đền thờ Ngài, tức là thiên sứ của sự giao ước mà các ngươi trông mong".
II. Luận về sự tích đổ huyết chuộc tội trong Tân Ước.--
Ðương khi Chúa Jêsus giáng xuống thế gian, thiên sứ nói cùng Giô-sép rằng: "Người sẽ sanh một trai, ngươi khá đặt tên là Jêsus, vì chính con trai ấy sẽ cứu dân mình ra khỏi tội" (Ma-thi-ơ 1:21). Thiên sứ lại phán cùng kẻ chăn chiên: "Hôm nay tại thành Ða-vít đã sanh cho các ngươi một Ðấng Cứu Thế, là Christ, là Chúa" (Lu-ca 2:11). Giăng Báp-tít nói: "Kìa, Chiên Con của Ðức Chúa Trời, là Ðấng cất tội lỗi thế gian đi!" (Giăng 1:29). Chúa Jêsus khi mới ở Giu-đa, có phán cùng Ni-cô-đem: "Xưa Môi-se treo con rắn lên nơi đồng vắng thể nào, thì con người cũng phải bị treo lên dường ấy" (Giăng 3:14). Sau, ở Ca-bê-na-um, Chúa phán: "Ta là bánh hằng sống từ trời xuống, bánh mà ta sẽ ban cho vì sự sống của thế gian tức là thịt ta" (Giăng 6:51). Lại phán: "Ta là người chăn hiền lành; người chăn hiền lành vì chiên mình phó sự sống mình" (Giăng 10:11). Ngài hằng phán cùng môn đồ: Con người phải chịu khốn khổ và phải bị giết (Ma-thi-ơ 15:21; 17:12, 22; 20:18). Ngài lại khuyên môn đồ nên khiêm nhường: "Con người đã đến không phải để người ta hầu việc mình, song để hầu việc người ta, và phó sự sống mình làm giá chuộc nhiều người" (Ma-thi-ơ 20:28). Ðó, Chúa nói rõ cái cớ Ngài chịu chết là vì chuộc tội mọi người. Vậy nên, khi Ngài lập ra tiệc thánh, lấy bánh làm hình bóng về xác thịt Ngài, lấy chén làm hình bóng về huyết Ngài đổ ra để chuộc tội cho nhiều người (Ma-thi-ơ 26:26, 28; I Cô-rinh-tô 11:23, 24). Coi trên đã thuật, thì biết chắc chắn rằng Chúa chịu chết là thực muốn dâng trọn mình làm của lễ chuộc tội thay muôn người để ứng nghiệm lời tiên tri của các đấng tiên tri (Ê-sai 53:12; Lu-ca 22:37). Sau khi sống lại, Chúa Jêsus sai môn đồ đi làm chứng cho Chúa về việc Ngài chịu khốn khổ và sống lại. Trách nhiệm lớn trong đó là giảng rõ những lời Cựu Ước nói tiên tri về Ðấng Mê-si và những sự hình bóng về Ðấng Mê-si, khiến ai nấy biết Jêsus, Con người tức là Ðấng Christ, Con Ðức Chúa Trời (Rô-ma 1-4; Hê-bơ-rơ 1:3). Ngài vì chuộc tội cho người đời mà giáng sanh (Rô-ma 8:3). Các sứ đồ đi giảng đạo, cách nói dầu nhiều, song luận về đạo lý chuộc tội, thì chỉ có một lối thôi. Ai cũng nói: muôn ức người tội vì Chúa Jêsus chịu chết mà được Ðức Chúa Trời ban ơn tha tội. Thử coi các thơ tín trong Tân Ước, thấy có ý đó cả. Như nói: nhờ huyết Chúa rưới ra (I Phi-e-rơ 1:2; Hê-bơ-rơ 12:24). Nhờ huyết Ðấng Christ mà được chuộc (Ê-phê-sô 1:7; Cô-lô-se 1:14; Hê-bơ-rơ 9:12; I Phi-e-rơ 1:18, 19). Chính Chúa gánh tội lỗi của chúng ta (I Phi-e-rơ 1:23; Hê-bơ-rơ 9:28). Ðấng Công Bình chết thay kẻ không công bình (I Phi-e-rơ 3:18). Ðức Chúa Trời lập Chúa Jêsus làm của lễ chuộc tội (Rô-ma 3:25; I Giăng 2:2; 4:10). Chúng ta nhờ sự chết của Ðấng Christ, được hòa thuận với Ðức Chúa Trời (Rô-ma 5:10; II Cô-rinh-tô 5:18, 19). Ðấng Christ vì chúng ta bị rủa sả (Ga-la-ti 3:13). Ðấng Christ làm của lễ thơm cho Ðức Chúa Trời (Ê-phê-sô 5:2). Chúng ta nhờ huyết trên thập tự giá, trở nên hòa thuận (Cô-lô-se 1:20). Chúa Jêsus làm Ðấng Trung Bảo giữa Ðức Chúa Trời và người đời (I Ti-mô-thê 2:5; Hê-bơ-rơ 9:15). Chúa phó chính mình Ngài vì chúng ta (Ga-la-ti 2:20; I Ti-mô-thê 2:6; Tít 2:14; I Giăng 3:16). Chúa rửa sạch tội chúng ta (I Giăng 1:7; Hê-bơ-rơ 9:14). Chúa là thầy tế lễ thượng phẩm hay thương xót và trung tín (Hê-bơ-rơ 2:17). Ngài vì tội của thế gian, dâng chính mình làm của lễ chuộc tội (I Giăng 2:2; 4:10). Ngài lấy huyết mình mà chuộc cho Ðức Chúa Trời những người trong muôn nước (Khải Huyền 5:9; I Cô-rinh-tô 6:20). Những lời nói trên dầu khác nhau, song ý thì vẫn là một. Tân Ước luận về người đời đều có tội, còn Ðức Chúa Trời thì thánh sạch, công bình. Như vậy không khác chi mấy với Cựu Ước (Rô-ma 1:17; 3:9, 19-23; Ga-la-ti 2:16). Vậy nên luận về ơn Chúa Jêsus chuộc tội rằng: "Chúng ta sẽ nhờ Ngài được cứu khỏi cơn thạnh nộ" (Rô-ma 5:9; I Tê-sa-lô-ni-ca 1:10). Chúa cứu chuộc chúng ta khỏi làm tôi mọi của tội lỗi (Rô-ma 6:6-14; 8:2), cứu chuộc chúng ta thoát khỏi quyền cai trị của ma quỉ (Hê-bơ-rơ 2:14, 15; Ê-phê-sô 2:2; 6:12), cứu chuộc chúng ta thoát đời ác (Ga-la-ti 1:4; 6:14; Tít 2:14; I Phi-e-rơ 1:18, 19), cứu chuộc chúng ta khỏi quyền sự chết (I Cô-rinh-tô 15:20, 26; Rô-ma 8:2, 3). Coi vậy, duy Chúa Jêsus dâng mình làm của lễ mới làm trọn vẹn các điều ích lợi mà Cựu Ước đã làm hình bóng đó. Chúng ta đã có thầy tế lễ Thượng Phẩm lên trời cao cả tôn vinh đó, thì cứ nên mạnh dạn đến trước tòa thi ân để được Ngài thương xót, ban ân điển, tùy thời giúp cho.
III. Luận về lý do đổ huyết chuộc tội.-
Tân Ước nói Chúa Jêsus là gốc của muôn người, muôn vật, vì cho rằng không một loài nào không do Ngài dựng nên, do Ngài sanh ra (Giăng 1:3, 4; I Cô-rinh-tô 8:6; Cô-lô-se 1:16; Hê-bơ-rơ 1:2). Nói tới việc chuộc tội, thì Chúa Jêsus thực làm đại biểu của muôn người (Rô-ma 5:12-19; I Cô-rinh-tô 15:21, 22, 45-47). Ðức Chúa Jêsus lấy tư cách là Con Ðức Chúa Trời mà làm đại biểu cho muôn người, nên Ngài làm trọn công việc chuộc tội. Chúa Jêsus dầu là đại biểu của muôn người song Ngài thực đồng đẳng với Ðức Chúa Trời, chớ không đồng đẳng với người đời. Chúa lấy xác thịt người đời mà tỏ mình, thực là sự mầu nhiệm của sự tin kính: không ai không cho là như thế (I Ti-mô-thê 3:16). Chúa Jêsus muốn chuộc người, trước hết Ngài phải đồng một thể với người đời, mặc dầu Ngài biết rõ mình là đồng đẳng với Ðức Chúa Trời. Thân người đời bị dơ dáy bởi tội lỗi, nếu muốn làm trọn công việc chuộc tội. Chúa tất phải chịu bao khốn khổ, trở nên xác thịt để chuộc người tội. Khi đã trở nên xác thịt, thì phải có sự yếu đuối, khổ nạn và chết mất của loài người. Phao-lô có nói: "Ðấng Christ đã nên sự rủa sả vì chúng ta " (Ga-la-ti 3:13; 4:4). Coi vậy, thì biết Chúa Jêsus một mặt đồng đẳng với Ðức Chúa Trời để biết rõ lòng ý của Cha, một mặt hiệp một với người đời, chịu rủa sả của tội lỗi, tự nhiên Ngài làm Ðấng Trung Bảo giữa Ðức Chúa Trời và loài người, cũng có thể chuộc tội thay người ở trước mặt Ðức Chúa Trời. Vả, Chúa Jêsus dầu là bình đẳng với Ðức Chúa Trời, song Ngài tình nguyện trở nên xác thịt, một mặt thì vâng theo ý chỉ Cha trong mọi việc để cho mọi người được xưng công bình (Rô-ma 5:19), còn một mặt thì Ngài đổ huyết báu trên cây thập tự, chịu hình phạt thay người đời. Thế là công việc chuộc tội được nên trọn. Chúa Jêsus cam chịu sự khổ hại đó là vì Ngài tôn trọng luật pháp bày tỏ sự công bình của Ðức Chúa Trời. Ngài thường có lòng như lòng Ðức Chúa Trời, gớm ghét tội lỗi, nên có thể chuộc tội thay người. Người nào thực biết nhờ cậy Chúa Jêsus làm Ðấng Trung Bảo, có lòng như lòng Ngài, thì tất được cứu. Hê-bơ-rơ 10:10 chép: "Ấy là theo ý muốn đó mà chúng ta được nên thánh nhờ sự dâng thân thể của Ðức Chúa Jêsus Christ một lần đủ cả".