Ý nói lòng cứng. Ê-xê-chi-ên nói: Lòng đá và lòng thịt (Ê-xê-chi-ên 11:19). Xét kỹ ra, có ba thuyết cứng lòng:
1. Lòng vốn cứng cỏi (Ma-thi-ơ 11:20-21; 13:15; 23:37; Công vụ các sứ đồ 19:9; Rô-ma 2:5; 11:7, 25; I Cô-rinh-tô 1:13).
2. Lòng người lần lần cứng cỏi. Cựu Ước hằng có ý đó (Xuất Ê-díp-tô ký 9:34; I Sa-mu-ên 6:6; II Sử ký 36:13).
3. Chúa khiến lòng người cứng cỏi (Giăng 12:40). Lệ Chúa đã định: có nhơn ắt có quả. Sự không hối cải là nhơn; sự mãi không hối cải là quả vậy nên Kinh Thánh nói là Chúa khiến lòng người cứng cỏi; song rút cuộc người ta không thể chữa mình rằng không có lỗi. Pha-ra-ôn là người cứng cỏi rất trứ danh: Một là Pha-ra-ôn tự khiến lòng mình cứng cỏi; hai là Chúa khiến lòng Pha-ra-ôn cứng cỏi. Song Pha-ra-ôn chỉ có thể tự nhận lỗi mình, chớ không thể oán Chúa được.