Gia phổ. Généalogie.

        


      Gia phổ là một bản thống kê tên những tổ tiên và dòng dõi của một người hay một họ. Cựu Ước nói về gia phổ chừng chia làm hai lối: Gia phổ của một người, gia phổ của một họ; song có khi cũng không phân biệt rõ (Sáng thế ký 4:1; 5:; 11:10). Dân Giu-đa hay giữ sổ tên các gia phổ rất cẩn thận, vì một người được kế ngôi vua, hay kế chức thầy tế lễ cả, hay làm trưởng một chi phái một họ, một nhà, phải nhớ gia phổ mình thì mới được. Vậy, khi người Giu-đa bị đày ở Ba-by-lôn trở về nước, họ cho gia phổ là cái chìa khóa cần yếu; nên có vài nhà vì không có gia phổ đủ làm bằng cớ, người của vài nhà đó không được làm thầy tế lễ (E-xơ-ra 2:62; Nê-hê-mi 7:64). Ðó chắc vì thấy Chúa hứa trước rằng ngày sau sẽ có một Ðấng Mê-si giáng sanh, nên người Giu-đa ai cũng để tâm giữ lấy một gia phổ mà mong ngóng mơ tưởng rằng Chúa có lẽ giáng sanh ở nhà mình chăng?
       Có cần nhớ lại, loài người sanh ra, có khi có người nhập gia phổ một chi phái hay một họ bởi phép giao, hoặc giúp việc, hay làm bạn. Vậy, có Ca-lép vốn không phải sanh ra là người Giu-đa, song nhờ mạng lịnh của Chúa phán, được một phần ở giữa người Giu-đa thật. Và nhờ bởi lấy vợ là người Y-sơ-ra-ên, vâng phục mạng lịnh Chúa, nên thành một người Y-sơ-ra-ên thật (Giô-suê 15:13). Xem Bê-ke nữa.
       Trong đời Tân Ước, Âu-gút-tơ ra chiếu chỉ phải lập số dân nộp thuế, những người Giu-đa, ai nấy đến thành của chi phái, họ hàng và nhà của cha mình. Vậy, Giô-sép và Ma-ri đi đến thành phố của tổ tiên là Ða-vít (Lu-ca 2:1-5). Bởi gia phổ chép trong Lu-ca 3:23-38 thì người dòng dõi là Ðấng Christ đi ngược lên đến vua Ða-vít, Áp-ra-ham và A-đam là thủy tổ của loài người.
       Khi người La-mã hủy phá thành Giê-ru-sa-lem (70 S.C.), chắc mất nhiều bản gia phổ. Nên ngày nay khó mà nhận biết chắc chắn người Giu-đa thuộc về họ hàng hay chi phái nào. Chắc bởi đó Chúa chỉ về Ðấng Christ đang làm thầy tế lễ thượng phẩm và Ðấng kế nghiệp ngôi vua Ða-vít vì đã đến rồi, không cần giữ các gia phổ đó để biết ai nên làm thầy tế lễ thượng phẩm và vua dân Giu-đa nữa. Nên Phao-lô có khuyên Ti-mô-thê (I Ti-mô-thê 1:4) "đừng nghe phù ngôn và gia phổ vô cùng, là những điều gây nên sự cãi lẫy".
       Gia phổ của Ðấng Christ.--
       Có cần gia phổ nầy để cho biết phương pháp cứu chuộc không phải là một việc bất ngờ song đã quyết định từ ban đầu. Gia phổ trong Ma-thi-ơ 1: có chép tên Áp-ra-ham và Ða-vít để chứng lời Chúa hứa với Áp-ra-ham độ 2.000 năm trước và Ða-vít độ 1.000 năm trước đã được trọn trong Ðấng Christ. Gia phổ trong Ma-thi-ơ nầy không phải là tên các tông tộc trực tiếp của Giô-sép như Lu-ca 3:; song tên những người kế nghiệp ngôi của vua Ða-vít và vua Sa-lô-môn. Xét Ðấng Christ là dòng dõi hoàng tộc Giu-đa, thì gia phổ trong Ma-thi-ơ 1:; hiệp với đại ý sách Ma-thi-ơ tỏ ra Ðấng Christ thật là Vua dân Giu-đa. Vậy cần phải có hai gia phổ như chép trong Ma-thi-ơ 1: và Lu-ca 3; Dòng dõi Sa-lô-môn hết, thì theo luật dòng dõi Na-than và Nê-ri nối nghiệp vào gia phổ (Lu-ca 3:28; Giê-rê-mi 22:30 chép rằng Giê-cô-ni-a Cô-ni-a hay Giê-hô-gia-kin không có con cái. Vậy người đó không có thể là tổ tiên của Ðấng Christ. Song trong Ma-thi-ơ 1:12 có chép "Giê-cô-nia sanh Sa-la-thi-ên; Sa-la-thi-ên sanh Xô-rô-ba-bên" nghĩa là Ma-thi-ơ lấy từ họ hàng Na-than để thay ở chỗ thiếu mất đó. Lời Chúa hứa nói: "Ðấng mê-si là hậu tự... ngồi trên ngai" vua Ða-vít (Công vụ các sứ đồ 2:30), song lời hứa Chúa cho Sa-lô-môn khác, chỉ là "ngôi nước ngươi sẽ được vững chắc cho đến mãi mãi" (I Sử ký 22:10) mà thôi. Vậy nên có chép hai gia phổ của Giai-rơ: một cho kẻ hưởng cơ nghiệp và một về sự sanh đẻ (I Sử ký 2:4,5,21,22; Dân số ký 32:41). Ma-thi-ơ chép riêng cho người Do-thái thì cho dòng dõi Ðấng Christ theo luật pháp; Lu-ca chép cho dân ngoại thì theo thứ tự sanh ra. Ma-thi-ơ chép xuôi xuống từ Áp-ra-ham là tổ phụ người Do-thái và là tổ phụ của dân ngoại tin Chúa Jêsus (Sáng thế ký 17:5; Rô-ma 4:16-17); Lu-ca chép ngược lên cho đến A-đam "là con của Ðức Chúa Trời" và là tổ phụ cả hai dân: Do-thái và dân ngoại.
       Những chữ "theo như người ta tin" (Lu-ca 3:23) có ý nói Ðấng Christ là con Giô-sép chỉ là tưởng thế nhưng không thật. Dầu vậy, bởi sự chính đáng của Giô-sép và kết quả của sự cưới bà Ma-ri, Giô-sép được sự ban cho lạ lùng của Ðức Chúa Trời là Chúa Jêsus Christ, không phải là con sanh ra bởi thân thể Giô-sép nhưng mà là một bông trái bởi Chúa ban cho. Bởi đó, nên chú ý về lời thiên sứ phán: "Hỡi Giô-sép, con cháu Ða-vít" (Ma-thi-ơ 1:20), và "thuộc về nhà và dòng dõi vua Ða-vít" (Lu-ca 2:4; so 1:32).
       Ma-thi-ơ bỏ ba vòng xích của gia phổ. "Giô-ram sanh Ô-xia", nghĩa là U-xia. Nhưng thật ra Giô-ram sanh A-cha-xia, A-cha-xia sanh Giô-ách, Giô-ách sanh Ô-xia. Nếu hai gia phổ Ma-thi-ơ và Lu-ca có gì giả, hay phản đối nhau, chắc những kẻ thù của Ðấng Christ đã nhờ giấy má công khai để bỏ đi. Chắc lúc đó, người ta không thấy gì không chịu được. Từ Áp-ra-ham đến Ða-vít, những tên trong hai gia phổ giống nhau, song từ đó trở đi những tên khác nhau. Từ Ða-vít Lu-ca có 42 tên, và Ma-thi-ơ chỉ 27. Số kém thiếu trong Ma-thi-ơ thì dễ hiểu vì chỉ chép tên những người kế nghiệp trên ngôi vua, và vì "con kế nghiệp của con tôi tức là con kế nghiệp của chính tôi". Nên vì duyên cớ thuộc linh có khi Ma-thi-ơ bỏ tên những người con kế nghiệp ở giữa. Cũng như Si-mê-ôn vì cớ việc hung dữ không có tên trong bài chúc phước của Môi-se (Phục truyền luật lệ ký 33:) và Ðan, vì cớ thờ hình tượng không có tên trong sổ người được đóng ấn của các chi phái Y-sơ-ra-ên (Khải Huyền 7:5-8). Gia-phổ của Lu-ca có đủ tên vì chép tên những người được sanh ra.
       Theo luật pháp chép trong Dân số ký 36:8, Ma-ri phải cùng một chi phái và họ hàng với Giô-sép. Ê-sai 11:1 có ý Ðấng Mê-si, bởi sự sanh ra và bởi luật pháp, là dòng dõi của vua Ða-vít. Chắc Na-than của Ma-thi-ơ 1:5 là một với Mát-tát của Lu-ca 3:24, và Gia-cốp với Hê-li là anh em; vả lại, Giô-sép, con của Hê-li với Ma-ri, con của Gia-cốp, là anh em họ. Giô-sép, là người nam kế nghiệp của bác là Gia-cốp, tùy theo luật pháp phải lấy Ma-ri là con một của Gia-cốp làm vợ (Dân số ký 36:8). Vậy trước nhứt gia phổ của người kế nghiệp trong Ma-thi-ơ và gia phổ của những người dòng dõi sanh ra trong Lu-ca là gia phổ của Giô-sép, sau cũng là của Ma-ri nữa.
       Gia phổ Ma-thi-ơ có chia ra ba phần, mỗi phần có 14 tên. Số 14 đó chắc chỉ về một ý mầu nhiệm (so Dân số ký 29:13; I Các vua 8:65). Số 14 là gấp hai số 7 là số trọn vẹn. Từ Áp-ra-ham đến Ða-vít là tên các tổ phụ, từ Ða-vít đến ngày Y-sơ-ra-ên bị đày ở Ba-by-lôn là tên các vua, và từ đó đến thời Ðấng Christ là tên những cá nhân tầm thường. Phần thứ nhứt và phần thứ hai có các tên danh tiếng đứng đầu. Song phần thứ ba thì khác, cốt tỏ ra danh Ðấng Christ hơn hết các tên trước. Phần thứ nhứt có tên những người nhận lời Chúa hứa; phần thứ hai có tên những vua kế ngôi vua Ða-vít, và bởi đó tỏ ra nước Ðấng Christ còn lại đời đời; và phần thứ ba là thời những tên đó trông đợi Ðấng Mê-si.
       Trong gia phổ Ma-thi-ơ có tên 5 người nữ: Tha-ma là người loạn luân; Ra-háp là người kỵ nữ; Ru-tơ; Bát-sê-ba, vợ của U-ri mà Ða-vít đã phạm tội tà dâm; trổi hơn hết là Ma-ri. Hết thảy đều tỏ ra ơn điển lạ lùng của Chúa, vì ơn đó có thể đổi người rất xấu trở nên rất tốt, ấy để sanh ra Người dòng dõi đã hứa là Ðấng Christ, là Ðấng đến để cứu vớt mọi thứ tội nhơn của mọi thứ nòi giống.

Hội Thánh KiềnBái's blog© 2013. Được tạo và lưu trữ bởi Bùi Qúy Đôn. Tài liệu có thể được sưu tầm từ nhiều nguồn khác nhau.