La-ki. Lakis (khó chiếm lấy).

      

      Một thành có đồn lũy phía Tây Nam nước Giu-đa (Giô-suê 15:33, 39). Khi Giô-suê chiếm lấy xứ Pha-lê-tin, thì vua đó bị thất bại và chết tại trận (10:3-35; 12:11). Vua Rô-bô-am làm cho các đồn lũy vững chắc hơn (II Sử ký 11:9). A-ma-xia, vua Giu-đa, chạy trốn khỏi người mưu phản ở thành Giê-ru-sa-lem, bị đuổi kịp và giết chết trong thành nầy(II Các vua 14:19; II Sử ký 25:27). San-chê-ríp, vua A-sy-ri, vây La-ki và đóng trại trước thành, từ đó sai Ráp-sa-kê đòi Giê-ru-sa-lem phải hàng phục (II Các vua 18:14, 17; so 19:8 và II Sử ký 32:9; Ê-sai 36:2; 37:8). La-ki bị cáo là "bắt đầu cho con gái Si-ôn phạm tội" (Mi-chê 1:13). La-ki lại bị vây bởi vua Nê-bu-cát-nết-sa với mấy thành khác trong nước Giu-đa (Giê-rê-mi 34:7). Sau khi dân Y-sơ-ra-ên làm phu tù về, cũng lập lại thành nầy (Nê-hê-mi 11:30).
       Nơi thành nầy nay là ở Tell el-Hesy, 25 cây số cách phía Ðông Bắc Ga-xa. Các nhà khảo cổ đã đào xuống đến tường thành cổ, và thấy mấy lớp có xây thành thuộc về đời các vua Rô-bô-am, A-sa, Giô-sa-phát, Ô-xia, Giô-tham và Ma-na-se. Dường như có mười thành xây chồng chất lên nhau trên chính chỗ đó. Thành thấp nhứt là Amorite chừng nửa cây số vuông. Thành xây trên một đồi độ hai mươi thước cao hơn một sông chảy ở phía Ðông, và độ 12 thước cao hơn đất đồng bằng ở phía Bắc. Có một vực ở phía Nam và một ở phía Tây. Tường Bắc của thành xây trên bờ của đồi đó. Có xây dày độ hai thước rưỡi. Có xây một tháp cao trên góc tường phía Ðông Bắc, độ 16 thước bề dài và 8 thước bề ngang, với các buồng độ 3 thước vuông, và có tường dài ba thước xung quanh. Rồi sau có xây tường dài gấp hai trước khi người Hê-bơ-rơ chiếm lấy xứ Ca-na-an. Người ta đào được nhiều đồ dùng bằng đá lửa, đồng bóng láng, đồng đen và sắt với khí giới bằng đồng đen, và nhiều đồ gốm. Cũng tìm được hai bảng: một có chữ Hê-bơ-rơ cổ, và một có chữ A-sy-ri cũ (cunéiforme). Bảng thứ nhì từ thế kỷ XV T.C. và cho biết vua ngự trị thành đó là Zimrida. Vậy, di tích thành La-ki làm chứng Kinh Thánh chép đúng.

Hội Thánh KiềnBái's blog© 2013. Được tạo và lưu trữ bởi Bùi Qúy Đôn. Tài liệu có thể được sưu tầm từ nhiều nguồn khác nhau.